Η συνέντευξη αυτή που περιλαμβάνεται στο μυθιστόρημά μου «Ο Τρόφιμος», προκλήθηκε από το εξής γεγονός: Ένας δημοσιογράφος περνούσε έξω από ένα ίδρυμα και είδε δίπλα στον τοίχο της κεντρικής πύλης του ιδρύματος, ένα χαρτί κολλημένο που έγραφε με μαύρο μαρκαδόρο:
«Αν κάποτε οι εξουσίες
σκύψουν
τείνοντας το αυτί
στα χείλη των ποιητών,
το κέρδος
δε θα ‘ναι που θ’ ακούσουν
μα το σκύψιμο»
Ο δημοσιογράφος εντυπωσιάστηκε, κατάλαβε ότι κάποιος τρόφιμος από το ίδρυμα το έγραψε, κίνησε γη και ουρανό και έπεισε τους υπεύθυνους, που ήξεραν ότι ήταν πράγματι ο συγκεκριμένος τρόφιμος αλλά γι αυτό όχι και τυχαίος να μιλήσει μαζί του.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
- Γιάννης Κοντολέων! Σας ευχαριστώ που δεχτήκατε να μιλήσουμε.
- Τρόφιμος της πτέρυγας Α! Τι πιο αυτονόητο να μιλούν οι άνθρωποι και να το
ευχαριστιούνται;
- Ναι έχετε δίκιο. Ξεροκατάπιε. Είστε καιρό εδώ;
- Ναι, πολύ καιρό αλλά δεν ξέρω πόσο. Έχει σημασία;
- Όχι απλώς ρώτησα.
Ξεροκατάπιε πάλι αμήχανα. Ο μικρός γιατρός πήγε να μιλήσει, έκανε μια γκριμάτσα,
σταμάτησε. Ήταν φανερό πως αποφάσιζε να μην αναμιχθεί στη συζήτηση.
- Τα περνάτε καλά εδώ;
- Δεν ξέρω πως το εννοείτε, αλλά, όπως εγώ το εννοώ, αυτό εξαρτάται περισσότερο από μένα παρά από άλλους παράγοντες.
- Δηλαδή;
- Να! Ένα φαΐ κι ένα νερό μπορεί κάποιος σχεδόν πάντα να το έχει. Κατά τα άλλα, ταξιδεύω, σκέπτομαι, εποπτεύω και πονάω.
- Μήπως θέλετε να γίνετε πιο συγκεκριμένος;
- Όχι. Όταν αναλύονται πολύ τα πράγματα ξεφτίζουν. Πάντως γενικά έχω μια πληρότητα που όλο εντείνεται. Ώσπου, ελπίζω να φθάσω κάποτε να μη χωράω στο σώμα μου.
- Εντάξει δεν θα προσπαθήσω ν’ αποσπάσω αναλυτικές διευκρινίσεις. Άλλωστε μιλάτε πολύ ωραία.
- Ο καθείς με τα όπλα του.
- Είναι δική σας αυτή η έκφραση;
- Όχι είναι του ποιητή. Άρα όλων μας.
- Αν σας ρωτούσα τι είδους άνθρωποι είναι οι ποιητές;
- Οι ποιητές έχουν πιο ζωντανό απ’ τους άλλους ανθρώπους το θείο στοιχείο μέσα τους και ταυτόχρονα το γήινο. Η διαρκής σύγκρουση των δύο αυτών στοιχείων, είναι το μαρτύριο και η ευτυχία τους. Μετά ακολουθεί το έργο τους.
- Τι άλλη εικόνα έχετε για τους ποιητές;
- Είναι σα μικροί περιφερόμενοι πλανήτες μέσα στο σύμπαν, ενταγμένοι σ’ αυτό, και με μια επώδυνη αυτάρκεια στη μοναξιά.
- Και ποια νομίζετε ότι είναι η θέση των ποιητών και της ποίησης στις κοινωνίες;
- Αυτή που ήταν πάντα. Δηλαδή όμοια με των τζιτζικιών. Πόσο όμως θ’ άξιζε η σιωπή χωρίς τα τζιτζίκια; Οι άνθρωποι όταν φέρνουν στο μυαλό τους την ποίηση, έχουν την αίσθηση του περιττού. Κι εκεί ίσως βρίσκεται η δύναμή της. Οι ποιητές θεωρούνται σημαντικοί για τη σφαίρα που ανήκουν, αλλά όχι επαρκώς «σοβαροί» για να προσφέρουν χειροπιαστά πράγματα στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Δεν θέλω να γενικεύω. Άλλωστε η ποίηση δεν προσφέρεται για σχηματοποιημένες εκφράσεις και ορισμούς. Υπάρχουν κι άλλες απόψεις, που όλες τους είναι σωστές, κι αυτό συμβαίνει επειδή καμιά άποψη από μόνη της δεν μπορεί να καλύψει συνολικά το τι είναι ποίηση. Διάβαζα χτες π.χ. σ’ ένα βιβλίο πως «η ποίηση είναι καμωμένη από το απόσταγμα της γλώσσας, της ιστορίας και της κοινωνίας, αλλά αποζητά να ξαναδημιουργήσει γλώσσα, σύμφωνα με νόμους άλλους από εκείνους, που κυβερνούν τη συνομιλία και τη λογική συζήτηση. Αυτή η άποψη είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες και φαίνεται ότι περιγράφει με πληρότητα τι είναι ποίηση. Όσο όμως προχωρά κανείς στην ποικιλία των απόψεων, τόσο περισσότερο καταλαβαίνει ότι η μεγάλη αυτή τέχνη δεν χωρά σε έναν ορισμό αλλά σε πολλούς. Τελικά η θέση της ποίησης είναι στο περιθώριο όταν οι άνθρωποι υπερευημερούν υλικά.
- Και τι θα έπρεπε να κάνουν σήμερα οι ποιητές;
- Ν’ αναπλάθουν ακατάπαυτα την ομορφιά και να κάνουν παράσιτα στις συχνότητες των δορυφόρων.
- Μου κάνει εντύπωση όταν λέτε πως η θέση των ποιητών στη κοινωνία των ανθρώπων είναι αυτή που ήταν πάντα; Ποιες εμπειρίες μπορείτε να έχετε για την κοινωνία, όταν είστε αποκομμένος από αυτή, όντας μέσα στο ίδρυμα;
- Έχετε δίκιο ν’ απορείτε όμως δεν ξέρω πως και γιατί, αλλά, παρά την απώλεια της μνήμης μου, έχω πλήρη συναίσθηση των εμπειριών μου για την κοινωνία και τους ανθρώπους, σα να γεννήθηκα με αυτές. Όχι βέβαια των γεγονότων του προσωπικού μου παρελθόντος. Όσο για το παρόν, ο μικρός γιατρός μου έκανε δώρο ένα ραδιόφωνο. Α’ αυτό παίρνω πληροφορίες για τους ανθρώπους, άτομα, ομάδες, συντεχνίες, κοινωνίες έθνη, για την ανθρωπότητα. Ο κόσμος ξεχύνεται στο δωμάτιό μου κι όλα αυτά που ακούω, επιβεβαιώνουν τις εμπειρίες μου. Εκτός αό ελληνικούς σταθμούς, ακούω γαλλικούς, ιταλικούς, γερμανικούς και ισπανικούς.
- Μιλάτε τόσες γλώσσες;
- Όταν ακούω, τα καταλαβαίνω όλα.
- Εσείς γράφετε;
- Ναι.
- Τί γράφετε;
- Διάφορα κείμενα.
- Θέλω να πω, κείμενα με μύθο, με προδιαγραφές;
- Όχι, δε θέλω να προκαθορίζω τι θα γράψω. Αν προκύψει μύθος και πλοκή, καλά. Αν όχι, πάλι καλά. Μ’ ενδιαφέρει η συγκίνηση, που μπορεί να μεταδώσει ο λόγος και η πυροδότηση της σκέψης του αναγνώστη. Αυτό, που πιστεύω, βέβαια δεν ισχυρίζομαι πως είναι το σωστό. Είναι μόνο αυτό που μου αρέσει και, αν αρέσει σε πολλούς, τότε είναι είναι καλό το κείμενο και γι αυτούς. Πολύ πιο ενδιαφέροντα απ’ τα κείμενά μου είναι τα όνειρα που βλέπω. Να μπορούσαν αυτά μεταφερθούν στο γραπτό λόγο…Αλλά είναι αδύνατον να γραφτούν, όπως εγώ τα βλέπω, και να επιδράσουν το ίδιο. Ή ο λόγος είναι φτωχός ή τα όνειρα πλούσια.
- Θα μου πείτε ένα σας όνειρο;
- Όχι.
- Να σας ρωτήσω γιατί;
- Να με ρωτήσετε.
- Γιατί λοιπόν;
- Επειδή τα όνειρά μου είναι ο προσωπικός μου θησαυρός. Αν σας τα πω, θα είναι σα να τα’ αποχωρίζομαι. Ένα μόνο διηγήθηκα στο μικρό γιατρό.
- Θα σας διαβάσω λίγους στίχους και θα ήθελα να τους δώσετε έναν χαρακτηρισμό. Ακούστε λοιπόν:
«Αν κάποτε οι εξουσίες
σκύψουν
τείνοντας το αυτί
στα χείλη των ποιητών,
το κέρδος
δε θα ‘ναι που θ’ ακούσουν
μα το σκύψιμο»
Με κοίταξε ίσια στα μάτια.
- Λοιπόν;
- Λαμπερή βλασφημία
- Εσείς θα γράφατε τέτοιους στίχους;
- Κι αν τους έγραφα τί σημασία θα είχε;
- Τι θα είχε σημασία;
- Το νόημα των ίδιων των στίχων, που ή τους δέχεται κανείς ή τους γυρίζει την πλάτη. Το ποιος τους έγραψε, συμπληρώνει μόνο τη δημοσιογραφική περιέργεια.
- Δεν δικαιούμαι τη δημοσιογραφική περιέργεια;
- Δικαιούσθε τα πάντα. Εγώ δεν δέχομαι να παρακάμπτεται η ουσία για το επουσιώδες.
- Μπράβο! Πολύ ενδιαφέρον! –πετάχτηκε ο μικρός γιατρός.
- Μην ετοιμάζεσαι να βγάλεις συμπεράσματα μικρέ γιατρέ. Ξέρεις ότι για μένα μπορεί να είναι πιο σημαντικό να μη χαλάσω την ησυχία του γατούλη, που θα κοιμάται στην αγκαλιά μου, παρά να πάω στην τραπεζαρία για φαγητό.
- Που σημαίνει; -ρώτησε ο μικρός γιατρός.
- Σημαίνει πως εννοώ, το τι είναι για μένα ουσιώδες.
- -Εντάξει συνεχίστε.
- Αν επιτρέπεται, να σας ρωτήσω κάτι ακόμα, συνέχισε ο δημοσιογράφος.
- Παρακαλώ.
- Να επιστρέψουμε στους στίχους. Πιστεύετε ότι είναι δυνατόν κάτι τέτοιο;
- Σαν ποιο;
- Να σκύψουν οι εξουσίες ν’ ακούσουν τους ποιητές.
- Και βέβαια είναι δυνατό, ανεξάρτητα από τους λόγους, για τους οποίους οι εξουσίες θα έκαναν κάτι τέτοιο
- Μα δεν είναι ουτοπία αυτό;
- Ναι είναι! Και λοιπόν; Η ουτοπία δεν έχει θέση στην πραγματικότητα;
- Μα πώς είναι δυνατό, αφού είναι ουτοπία, να γίνει πραγματικότητα;
- Η ιστορία του ανθρώπου είναι γεμάτη ουτοπίες, που σήμερα είναι παρωχημένα επιτεύγματα. Το αδύνατο έγινε αυτονόητο και θα συνεχίσει να γίνεται.
- Κι όταν οι εξουσίες ταπεινωθούν, όπως υπονοούν οι στίχοι , ποιος μπορεί να είναι ο επόμενος στόχος;
- Να πάψουν να υπάρχουν εξουσίες.
- Και πώς θα ρυθμίζονται οι σχέσεις των ανθρώπων;
- Οι άνθρωποι θα λειτουργούν τότε, όπως τους αξίζει. Ο καθένας με την αυτάρκεια ενός μικρόκοσμου, όπως οι εκατομμύρια πλανήτες, που συνυπάρχουν στη συμπαντική αρμονία. Αυτό θα ήταν και το πιο φυσικό.
- Τελικά ποια πιστεύετε πως ήταν η πρόθεση εκείνου που έγραψε τους στίχους;
- Κάθε ιδέα μοιάζει με φλόγα. Αυτός που την έχει ή θα καεί ο ίδιος ή θα βάλλει φωτιά στους άλλους. Οι εξουσίες θέλουν άπνοια. Πάντως, η πρόθεση εκείνου που έγραψε τους στίχους, πιθανολογώ ότι είναι η προετοιμασία του εδάφους για μια επερχόμενη ιδέα.
- Και ποια λέτε ότι είναι αυτή;
- Ψυχανεμίζομαι ποια. Δεν θέλω όμως να πω τίποτα, γιατί οι ιδέες επωάζονται καλύτερα μέσα στο κέλυφος της συνωμοτικής σιωπής. Αλλά όταν έλθει αυτή η ιδέα, εμείς θα έχουμε κλείσει τον βιολογικό μας κύκλο.
- Σας ευχαριστώ πολύ.
- Μια στιγμή παρακαλώ. Να σας ρωτήσω κι εγώ κάτι;
- Βεβαίως.
- Με την ίδια συχνότητα που κάνετε ερωτήσεις στους άλλους, κάνετε και στον εαυτό σας;
- Όχι.
- Να κάνετε και στον εαυτό σας.
- Γιατί;
- Επειδή τότε θα λέτε πιο σημαντικά πράγματα ως δημοσιογράφος.
- Εννοείτε εμένα προσωπικά;
- Όχι μόνον εσάς. Όλους σας…
Φαίδωνα Θεοφίλου:Απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Ο Τρόφιμος»
Εκδόσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ
«Αν κάποτε οι εξουσίες
σκύψουν
τείνοντας το αυτί
στα χείλη των ποιητών,
το κέρδος
δε θα ‘ναι που θ’ ακούσουν
μα το σκύψιμο»
Ο δημοσιογράφος εντυπωσιάστηκε, κατάλαβε ότι κάποιος τρόφιμος από το ίδρυμα το έγραψε, κίνησε γη και ουρανό και έπεισε τους υπεύθυνους, που ήξεραν ότι ήταν πράγματι ο συγκεκριμένος τρόφιμος αλλά γι αυτό όχι και τυχαίος να μιλήσει μαζί του.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
- Γιάννης Κοντολέων! Σας ευχαριστώ που δεχτήκατε να μιλήσουμε.
- Τρόφιμος της πτέρυγας Α! Τι πιο αυτονόητο να μιλούν οι άνθρωποι και να το
ευχαριστιούνται;
- Ναι έχετε δίκιο. Ξεροκατάπιε. Είστε καιρό εδώ;
- Ναι, πολύ καιρό αλλά δεν ξέρω πόσο. Έχει σημασία;
- Όχι απλώς ρώτησα.
Ξεροκατάπιε πάλι αμήχανα. Ο μικρός γιατρός πήγε να μιλήσει, έκανε μια γκριμάτσα,
σταμάτησε. Ήταν φανερό πως αποφάσιζε να μην αναμιχθεί στη συζήτηση.
- Τα περνάτε καλά εδώ;
- Δεν ξέρω πως το εννοείτε, αλλά, όπως εγώ το εννοώ, αυτό εξαρτάται περισσότερο από μένα παρά από άλλους παράγοντες.
- Δηλαδή;
- Να! Ένα φαΐ κι ένα νερό μπορεί κάποιος σχεδόν πάντα να το έχει. Κατά τα άλλα, ταξιδεύω, σκέπτομαι, εποπτεύω και πονάω.
- Μήπως θέλετε να γίνετε πιο συγκεκριμένος;
- Όχι. Όταν αναλύονται πολύ τα πράγματα ξεφτίζουν. Πάντως γενικά έχω μια πληρότητα που όλο εντείνεται. Ώσπου, ελπίζω να φθάσω κάποτε να μη χωράω στο σώμα μου.
- Εντάξει δεν θα προσπαθήσω ν’ αποσπάσω αναλυτικές διευκρινίσεις. Άλλωστε μιλάτε πολύ ωραία.
- Ο καθείς με τα όπλα του.
- Είναι δική σας αυτή η έκφραση;
- Όχι είναι του ποιητή. Άρα όλων μας.
- Αν σας ρωτούσα τι είδους άνθρωποι είναι οι ποιητές;
- Οι ποιητές έχουν πιο ζωντανό απ’ τους άλλους ανθρώπους το θείο στοιχείο μέσα τους και ταυτόχρονα το γήινο. Η διαρκής σύγκρουση των δύο αυτών στοιχείων, είναι το μαρτύριο και η ευτυχία τους. Μετά ακολουθεί το έργο τους.
- Τι άλλη εικόνα έχετε για τους ποιητές;
- Είναι σα μικροί περιφερόμενοι πλανήτες μέσα στο σύμπαν, ενταγμένοι σ’ αυτό, και με μια επώδυνη αυτάρκεια στη μοναξιά.
- Και ποια νομίζετε ότι είναι η θέση των ποιητών και της ποίησης στις κοινωνίες;
- Αυτή που ήταν πάντα. Δηλαδή όμοια με των τζιτζικιών. Πόσο όμως θ’ άξιζε η σιωπή χωρίς τα τζιτζίκια; Οι άνθρωποι όταν φέρνουν στο μυαλό τους την ποίηση, έχουν την αίσθηση του περιττού. Κι εκεί ίσως βρίσκεται η δύναμή της. Οι ποιητές θεωρούνται σημαντικοί για τη σφαίρα που ανήκουν, αλλά όχι επαρκώς «σοβαροί» για να προσφέρουν χειροπιαστά πράγματα στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Δεν θέλω να γενικεύω. Άλλωστε η ποίηση δεν προσφέρεται για σχηματοποιημένες εκφράσεις και ορισμούς. Υπάρχουν κι άλλες απόψεις, που όλες τους είναι σωστές, κι αυτό συμβαίνει επειδή καμιά άποψη από μόνη της δεν μπορεί να καλύψει συνολικά το τι είναι ποίηση. Διάβαζα χτες π.χ. σ’ ένα βιβλίο πως «η ποίηση είναι καμωμένη από το απόσταγμα της γλώσσας, της ιστορίας και της κοινωνίας, αλλά αποζητά να ξαναδημιουργήσει γλώσσα, σύμφωνα με νόμους άλλους από εκείνους, που κυβερνούν τη συνομιλία και τη λογική συζήτηση. Αυτή η άποψη είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες και φαίνεται ότι περιγράφει με πληρότητα τι είναι ποίηση. Όσο όμως προχωρά κανείς στην ποικιλία των απόψεων, τόσο περισσότερο καταλαβαίνει ότι η μεγάλη αυτή τέχνη δεν χωρά σε έναν ορισμό αλλά σε πολλούς. Τελικά η θέση της ποίησης είναι στο περιθώριο όταν οι άνθρωποι υπερευημερούν υλικά.
- Και τι θα έπρεπε να κάνουν σήμερα οι ποιητές;
- Ν’ αναπλάθουν ακατάπαυτα την ομορφιά και να κάνουν παράσιτα στις συχνότητες των δορυφόρων.
- Μου κάνει εντύπωση όταν λέτε πως η θέση των ποιητών στη κοινωνία των ανθρώπων είναι αυτή που ήταν πάντα; Ποιες εμπειρίες μπορείτε να έχετε για την κοινωνία, όταν είστε αποκομμένος από αυτή, όντας μέσα στο ίδρυμα;
- Έχετε δίκιο ν’ απορείτε όμως δεν ξέρω πως και γιατί, αλλά, παρά την απώλεια της μνήμης μου, έχω πλήρη συναίσθηση των εμπειριών μου για την κοινωνία και τους ανθρώπους, σα να γεννήθηκα με αυτές. Όχι βέβαια των γεγονότων του προσωπικού μου παρελθόντος. Όσο για το παρόν, ο μικρός γιατρός μου έκανε δώρο ένα ραδιόφωνο. Α’ αυτό παίρνω πληροφορίες για τους ανθρώπους, άτομα, ομάδες, συντεχνίες, κοινωνίες έθνη, για την ανθρωπότητα. Ο κόσμος ξεχύνεται στο δωμάτιό μου κι όλα αυτά που ακούω, επιβεβαιώνουν τις εμπειρίες μου. Εκτός αό ελληνικούς σταθμούς, ακούω γαλλικούς, ιταλικούς, γερμανικούς και ισπανικούς.
- Μιλάτε τόσες γλώσσες;
- Όταν ακούω, τα καταλαβαίνω όλα.
- Εσείς γράφετε;
- Ναι.
- Τί γράφετε;
- Διάφορα κείμενα.
- Θέλω να πω, κείμενα με μύθο, με προδιαγραφές;
- Όχι, δε θέλω να προκαθορίζω τι θα γράψω. Αν προκύψει μύθος και πλοκή, καλά. Αν όχι, πάλι καλά. Μ’ ενδιαφέρει η συγκίνηση, που μπορεί να μεταδώσει ο λόγος και η πυροδότηση της σκέψης του αναγνώστη. Αυτό, που πιστεύω, βέβαια δεν ισχυρίζομαι πως είναι το σωστό. Είναι μόνο αυτό που μου αρέσει και, αν αρέσει σε πολλούς, τότε είναι είναι καλό το κείμενο και γι αυτούς. Πολύ πιο ενδιαφέροντα απ’ τα κείμενά μου είναι τα όνειρα που βλέπω. Να μπορούσαν αυτά μεταφερθούν στο γραπτό λόγο…Αλλά είναι αδύνατον να γραφτούν, όπως εγώ τα βλέπω, και να επιδράσουν το ίδιο. Ή ο λόγος είναι φτωχός ή τα όνειρα πλούσια.
- Θα μου πείτε ένα σας όνειρο;
- Όχι.
- Να σας ρωτήσω γιατί;
- Να με ρωτήσετε.
- Γιατί λοιπόν;
- Επειδή τα όνειρά μου είναι ο προσωπικός μου θησαυρός. Αν σας τα πω, θα είναι σα να τα’ αποχωρίζομαι. Ένα μόνο διηγήθηκα στο μικρό γιατρό.
- Θα σας διαβάσω λίγους στίχους και θα ήθελα να τους δώσετε έναν χαρακτηρισμό. Ακούστε λοιπόν:
«Αν κάποτε οι εξουσίες
σκύψουν
τείνοντας το αυτί
στα χείλη των ποιητών,
το κέρδος
δε θα ‘ναι που θ’ ακούσουν
μα το σκύψιμο»
Με κοίταξε ίσια στα μάτια.
- Λοιπόν;
- Λαμπερή βλασφημία
- Εσείς θα γράφατε τέτοιους στίχους;
- Κι αν τους έγραφα τί σημασία θα είχε;
- Τι θα είχε σημασία;
- Το νόημα των ίδιων των στίχων, που ή τους δέχεται κανείς ή τους γυρίζει την πλάτη. Το ποιος τους έγραψε, συμπληρώνει μόνο τη δημοσιογραφική περιέργεια.
- Δεν δικαιούμαι τη δημοσιογραφική περιέργεια;
- Δικαιούσθε τα πάντα. Εγώ δεν δέχομαι να παρακάμπτεται η ουσία για το επουσιώδες.
- Μπράβο! Πολύ ενδιαφέρον! –πετάχτηκε ο μικρός γιατρός.
- Μην ετοιμάζεσαι να βγάλεις συμπεράσματα μικρέ γιατρέ. Ξέρεις ότι για μένα μπορεί να είναι πιο σημαντικό να μη χαλάσω την ησυχία του γατούλη, που θα κοιμάται στην αγκαλιά μου, παρά να πάω στην τραπεζαρία για φαγητό.
- Που σημαίνει; -ρώτησε ο μικρός γιατρός.
- Σημαίνει πως εννοώ, το τι είναι για μένα ουσιώδες.
- -Εντάξει συνεχίστε.
- Αν επιτρέπεται, να σας ρωτήσω κάτι ακόμα, συνέχισε ο δημοσιογράφος.
- Παρακαλώ.
- Να επιστρέψουμε στους στίχους. Πιστεύετε ότι είναι δυνατόν κάτι τέτοιο;
- Σαν ποιο;
- Να σκύψουν οι εξουσίες ν’ ακούσουν τους ποιητές.
- Και βέβαια είναι δυνατό, ανεξάρτητα από τους λόγους, για τους οποίους οι εξουσίες θα έκαναν κάτι τέτοιο
- Μα δεν είναι ουτοπία αυτό;
- Ναι είναι! Και λοιπόν; Η ουτοπία δεν έχει θέση στην πραγματικότητα;
- Μα πώς είναι δυνατό, αφού είναι ουτοπία, να γίνει πραγματικότητα;
- Η ιστορία του ανθρώπου είναι γεμάτη ουτοπίες, που σήμερα είναι παρωχημένα επιτεύγματα. Το αδύνατο έγινε αυτονόητο και θα συνεχίσει να γίνεται.
- Κι όταν οι εξουσίες ταπεινωθούν, όπως υπονοούν οι στίχοι , ποιος μπορεί να είναι ο επόμενος στόχος;
- Να πάψουν να υπάρχουν εξουσίες.
- Και πώς θα ρυθμίζονται οι σχέσεις των ανθρώπων;
- Οι άνθρωποι θα λειτουργούν τότε, όπως τους αξίζει. Ο καθένας με την αυτάρκεια ενός μικρόκοσμου, όπως οι εκατομμύρια πλανήτες, που συνυπάρχουν στη συμπαντική αρμονία. Αυτό θα ήταν και το πιο φυσικό.
- Τελικά ποια πιστεύετε πως ήταν η πρόθεση εκείνου που έγραψε τους στίχους;
- Κάθε ιδέα μοιάζει με φλόγα. Αυτός που την έχει ή θα καεί ο ίδιος ή θα βάλλει φωτιά στους άλλους. Οι εξουσίες θέλουν άπνοια. Πάντως, η πρόθεση εκείνου που έγραψε τους στίχους, πιθανολογώ ότι είναι η προετοιμασία του εδάφους για μια επερχόμενη ιδέα.
- Και ποια λέτε ότι είναι αυτή;
- Ψυχανεμίζομαι ποια. Δεν θέλω όμως να πω τίποτα, γιατί οι ιδέες επωάζονται καλύτερα μέσα στο κέλυφος της συνωμοτικής σιωπής. Αλλά όταν έλθει αυτή η ιδέα, εμείς θα έχουμε κλείσει τον βιολογικό μας κύκλο.
- Σας ευχαριστώ πολύ.
- Μια στιγμή παρακαλώ. Να σας ρωτήσω κι εγώ κάτι;
- Βεβαίως.
- Με την ίδια συχνότητα που κάνετε ερωτήσεις στους άλλους, κάνετε και στον εαυτό σας;
- Όχι.
- Να κάνετε και στον εαυτό σας.
- Γιατί;
- Επειδή τότε θα λέτε πιο σημαντικά πράγματα ως δημοσιογράφος.
- Εννοείτε εμένα προσωπικά;
- Όχι μόνον εσάς. Όλους σας…
Φαίδωνα Θεοφίλου:Απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Ο Τρόφιμος»
Εκδόσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ
20 σχόλια:
"Πολύ πιο ενδιαφέροντα απ’ τα κείμενά μου είναι τα όνειρα που βλέπω. Να μπορούσαν αυτά μεταφερθούν στο γραπτό λόγο…Αλλά είναι αδύνατον να γραφτούν, όπως εγώ τα βλέπω, και να επιδράσουν το ίδιο. Ή ο λόγος είναι φτωχός ή τα όνειρα πλούσια".
Και δυστυχώς αυτά τα όνειρα προσπαθούν να "σβήσουν", από το μυαλό και την ψυχή, τα διάφορα ιδρύματα των εξουσιών. Χωρίς μεγάλη επιτυχία...
Φαίδωνα, πάρα πολύ ωραίο κείμενο. Η συνωμοτική σιωπή που επωάζει τις ιδέες..τα πλούσια όνειρα..η αυτάρκεια του μικροκόσμου..πόσες πολλές και όμορφες ιδέες, κάθε γραμμή απαιτεί μια δεύτερη και τρίτη ανάγνωση, γιατί αλλιώς μπορεί να χάσει ο αναγνώστης κάτι πολύτιμο!!
Και το φοβερό είναι ότι περιγράφεις ένα διάλογο, που θα μπορούσε να υπάρξει στην πραγματικότητα. Δεν ήταν λίγες οι φορές που συνάντησα αυτή την απλή σοφία μέσα σε χωνευτήρια μυαλού!! Και με αποστόμωσε!
Άλλωστε οι "τρελοί" δεν είναι που αλλάζουν τον κόσμο??
Για το βιβλίο στο σύνολο, θα σου μεταφέρω τη γνώμη μου μόλις το διαβάσω! Εντός των ημερών δηλαδή...
Ωχ! Μίλησα πολύ, παρασύρθηκα. Συγγνώμη! Την καλημέρα μου από Βόρεια!
Γεια σου. θα προσπαθω να γραψω με ελληνικα γραμματα... Διασκεδασα το κωμματι σαν τρελη. Αλλα μου θυμησε, ας πουμε, απο την μια τα σοκρτικα η πλατονικα κοιμενα και απο την αλλη δυο προτασεις... Δηλαδή όμοια με των τζιτζικιών και Μ’ ενδιαφέρει η συγκίνηση, γιατι και αυτη ειναι (η καλιτερα να πω ηταν) η δουεια των φιλοσοφων... Ετσι δεν ειναι;
Φιλακια και ευχαριστω.
@Αγνή
Χάρηκα το σχόλιό σου Αγνή και ακόμα περισσότερο που σου άρεσε. Πράγματι. Όσοι δεν είναι στα δικά μας μετρα, που τους θεωρούμε τρελούς, είναι αυτοί που μέσα τους ανθίζουν τα πιο σπάνια άνθη.
Σ' ευχαριστώ για την πρόθεσή σου να σκύψεις πάνω από από το βιβλίο μου και να μου πεις τη γνώμη σου για το σύνολό του. Όσο για το ότιπαρασύρθηκες και μίλησες πολύ, είναι ιδιαίτερα ευχάριστο, αφού εδώ είναι "Καφενείο" και πρέπει να μιλάμε πολύ, για να δικαιώνουμε την ύπαρξή τού "Καφενείου.
@VERONICA MARSA
Hola Valenciana!
Μπράβο που χρησιμοποιείς ελληνικά γράμματα. Γράφεις καλά τα ελληνικά και δεν πειράζει αν κάνεις και μερικά λαθάκια. Όλοι κάνουμε.
Χάρηκα που διασκέδασες τόσο πολύ με το κείμενο. Βρήκα πολύ ενδιαφέρουσες τις σκέψεις σου πάνω στο κομμάτι αυτό. Όσο για την συγκίνηση, δεν είμαι τόσο βέβαιος ότι είναι δουλειά των φιλοσόφων, είμαι όμως σίγουρος ότι είναι δουλειά των ποιητών και των πεζογράφων. Δηλαδή της λογοτεχνίας.
Εχω διαβάσει τον "ΤΡΟΦΙΜΟ" Του
Φαίδωνα Θεοφίλου Και μπορώ να πω ότι μου άλλαξε στάση απέναντι στα πράγματα -κυρίως στην λογοτεχνία .Και λέω "στάση" γιατί αυτή είναι που δίνει κατεύθυνση στη σκέψη.Είναι αλήθεια[σε μένα τουλάχιστον] ότι πολλές φορές νομίζεις ότι γνωρίζεις κάποια πράγματα,αλλα έρχεται στιγμή που διαπιστώνεις ότι γνωρίζεις μόνο αυτό που κοιτάζεις από μιά συγκεκριμένη θέση και στάση σταθερή και ασφαλής.Και αυτα όχι καλά .
Και έρχεται ο "ΤΡΟΦΙΜΟΣ" που περιστρέφεται άφοβα. Κοιτάζει στα μάτια τα πράγματα,χωρίς δισταγμό, χωρίς υποκριτική ταπεινότητα Και μιλάει ανεξάρτητος στην καρδιά της ουσίας .Μιλάει με λόγια που ταπεινώνουν τον άλλον χωρίς να τον προσβάλλουν γιατί τον έλκουν σε ένα άλλο επίπεδο.
Γνωρίζει ο ΤΡΟΦΙΜΟΣ ,μέσα από το ποιητικό του αίνστικτο και την παρατήρηση ,την παγειωμένη ρηχότητα που τον[μας] περιβάλλει Κι αντί να μπει στο σώμα της για να βολευτεί [οπως θα έκανε ένας κοινός τρόφιμος]παίρνει ευθαρσώς την συνειδητή θέση του έξω και πάνω από αυτή και ταρακουνίζει ,εφαρπάζει απο κει το βλέμμα της κοινοτυπίας προς τα πάνω του.
Ο κόσμος του ΤΡΟΦΙΜΟΥ είναι πιό πραγματικός από τον κόσμο που τον περιβάλλει.Εχει μέσα του την απτότητα του γίγνεσθαι και την υπερ-οψία του ονειρικού οράματος.Αυτό δηλαδή που θα ήθελε να είχε το παγειωμένο γίγνεσθαι πριν αποποιηθεί την ανάταση κάτω από την πίεση της "εξουσίας .
Παρ' όλα αυτά τον διαισθάνονται ο "μικρός" και ο "μεγάλος" γιατρός Ακόμη και ο δημοσιογραφος ,τον διαισθάνονται μέσα από τα τολμηρά ξεπετάγματα του ΤΡΟΦΙΜΟΥ Και θα ήθελαν πολύ να μπουν στην άκρη του κόσμου του .Τον φοβούνται ομως οι "εξουσίες" που δεν θΈλουν επ'ουδενί λόγο να "σκύψουν στον ποιητή"
Φαίδωνα,θα μπορούσα να γράψω πολλά γιά τον ΤΡΟΦΙΜΟ,αλλά τα λέει καλύτερα ο ίδιος γιά όποιον μπορεί "ν'ακούσει.
"... η εξουσία θέλει άπνοια..."
αυτή κι αν δεν είναι κραυγαλέα δήλωση.
Θα μπορούσε να γίνει το καθημερινό έμβλημα...
Φαίδων μου,
το διάβασα προχθές και στη φούρια μου, άρχισα να γράφω με "λατινικούς χαρακτήρες..." οπότε όταν το κατάλαβα, τα έσβησα όλα... το αστείο είναι ότι μετά δεν μπορούσα να θυμηθώ τον αυθόρμητο τρόπο που "σχολίασα" το θαυμάσιο κείμενο σου, και τ΄άφησα για άλλη ώρα.
Ο "τρόφιμος" έχει ένα διάλογο κοφτερό σαν διπλή λεπίδα που φοβάσαι να την αγγίξεις στην ώρα της επίθεσης...
Ακόμη κι αυτό το αποσπασματικό δίνει την ευκαιρία να παρουσιαστεί σ' ευρύτερο κοινό με την μορφή ενός μονόπρακτου...
Πάντα αγαπούσα τον τρόπο της σκέψης σου πάνω σ' αυτά τα καυτά θέματα κι είμαι σίγουρη ότι σ΄αυτό σου το πόνημα, θα έχεις πάρει τα καλύτερα σχόλια.
Να είσαι πάντα καλά,
θα τα πούμε σύντομα,
Υιώτα
αστοριανή
ΝΥ
@Σπύρος
Σπυρετο μου έχεις και άλλοτε γράψει για τον Τρόφιμο, με τρόπο που τιμά το βιβλίο και προβάλλει τις ιδέες του με τρόπο σαφή. Και τώρα όμως, με αφορμή τη συνέντευξη του "Τρόφιμου" αποτυπώνεις όχι μόνο την ουσία του βιβλίου αλλά και τις αποχρώσεις του που συχνά είναι το ίδιο σημαντικές με την ουσία του.
Κρατώ, και συμφωνώ μαζί σου σ' αυτό που γράφεις:
""Ο κόσμος του ΤΡΟΦΙΜΟΥ είναι πιό πραγματικός από τον κόσμο που τον περιβάλλει.Εχει μέσα του την απτότητα του γίγνεσθαι και την υπερ-οψία του ονειρικού οράματος."""
Έτσι το έγραψα με την πρόθεση να είναι πιο πραγματικός ο κόσμος του Τρόφιμου από τον περιβάλλοντα κόσμο του.
Είναι πολύ σημαντικό να κατανοείς το βιβλίο, σα να το έγραψες εσύ.
σ" ευχαριστώ Σπύρο μου.
@Αστοριανή
Δεν πειράζει που σε μπέρδεψαν τα λατινικά ψηφία, όσο εκνευριστικό κι αν είναι. Το σημαντικό είναι πως βρήκες κάποια στοιχεία που είναι κατά τη γνώμη σου σημαντικά και επικοινώνησες βαθύτερα με αυτά. Να 'σαι καλά Γιώτα μου και σ' ευχαριστώ για την ιδέα του μονόπρακτου. (Αφού το κείμενο επιμηκυνθεί βέβαια)
Πέρασαν πια μήνες που διάβασα τον Τρόφιμο… νιώθω τώρα μαζί του την οικειότητα που γεννιέται ανάμεσα στον αναγνώστη κι έναν ξεχωριστό μυθιστορηματικό ήρωα.
Όμως…
Είναι στιγμές που έχω από εκείνον τόσο ζωντανές εικόνες, που είναι σαν να τον βλέπω να περπατάει στην τεράστια αυλή, να αγγίζει τους κορμούς των δέντρων, να κάθετε στο παγκάκι, να συνομιλεί με τον μικρό γιατρό και τον προφορικό συγγραφέα. Είναι στιγμές, που νομίζω ότι έχω να κάνω με έναν άνθρωπο που γνώρισα. Δεν χρειάζεται καν να κλείσω τα μάτια για να τον δω.
Ο Τρόφιμος, μέσα μου, από ήρωας γίνεται-με την μέγιστη τέχνη της γραφής του Φαίδωνα Θεοφίλου-Σαρκωμένη Ιδέα.
Την σκηνή αυτή, της συνέντευξης, φυσικά και την είχα εντοπίσει διαβάζοντας το βιβλίο. Ο ίδιος ο συγγραφέας επέλεξε να είναι σημαντική. Εκεί περιγράφεται με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο η σχέση του Τρόφιμου με την εξουσία και τον «έξω» κόσμο, οι απόψεις του γι αυτόν τον «έξω» κόσμο αλλά και η άποψη του για τους ποιητές και την θέση τους στον κόσμο αυτό.
Ξαναδιαβάζοντας όμως τη σκηνή, τώρα εδώ στην ανάρτηση, μου έφερε στο νου την αίσθηση της κινηματογραφικής δράσης που αποπνέει το βιβλίο.
Πέραν δηλαδή από το περιεχόμενο και τις ιδέες του, από τα βάθη και τα ύψη στα οποία μας βοηθά να ανέλθουμε ή να καταδυθούμε, ο Τρόφιμος, είναι ένα βιβλίο που δεν έχει καμία καθήλωση και στασιμότητα. Είναι ένα βιβλίο ζωντανό.
Ο ήρωάς του, όπως κάθε ζωντανό πλάσμα, ζει και αναπνέει σε μια σχέση εξελικτική μαζί μας.
Τον φαντάζομαι λοιπόν ακουμπισμένο πίσω στην καρέκλα του, με τεντωμένα μπροστά τα σταυρωμένα πόδια του και μια ανεπιτήδευτη χαλαρότητα, να συνομιλεί με τον αδιάκριτο εισβολέα. Τον φαντάζομαι να χαμογελά με το δικό του ξεχωριστό χαμόγελο της βαθειάς γνώσης των πραγμάτων και -με πλήρη την αίσθηση ότι σηκώνει στις πλάτες του με τον πιο απλό τρόπο το φορτίο του κόσμου κι αυτό αφήνει αμήχανους τους περισσότερους ανθρώπους- να απαντά, ως άλλος Χριστός, με την παραβολική Του Αλήθεια.
Ο Τρόφιμος είναι η προσωποποίηση του ανθρώπου που σκέπτεται, του ανθρώπου που νιώθει, του ανθρώπου που ξέρει, του ανθρώπου που πονά, του ανθρώπου που αποφασίζει ελεύθερα...
Δεν διυλίζει μόνο την πραγματικότητα του, όχι. Αποτελεί καταλύτη και για τις πραγματικότητες των άλλων, όλων.
Είναι γαλήνιος αλλά όχι απαθής ή αμέτοχος. Είναι συνειδητός και γι αυτό Μέγας.
«Όταν αναλύονται πολύ τα πράγματα ξεφτίζουν.», είπε. Κι εγώ δεν θέλω να τον αναλύω. Απλά διαπιστώνω ποιος είναι και τον ζω.
Σας ευχαριστώ Φαίδωνα. Ο Τρόφιμος δεν άλλαξε την ματιά μου προς τον κόσμο… θα μπορούσε όμως να αλλάξει τον κόσμο.
@Βig Mama
Mama, αναφερόμενος στο σχόλιό σου,(και κατ' επέκταση και στα σχόλια των άλλων θαμώνων του Καφενείου) θα ήθελα να πώ, ότι αυτές είναι από τις πιο σπάνιες και ευτυχισμένες στιγμές, όπου ο συγγραφέας ΜΑΘΑΝΕΙ από τους αναγνώστες που διάβασαν το βιβλίο του...
@Βig Mama
Μ Α Θ Α Ι Ν Ε Ι ήθελα να πω, ο συγγραφέας και όχι ΜΑΘΑΝΕΙ
Φαίδωνα, γεια σου,
Οπωσδήποτε ο νους του Τρόφιμου προβληματίζει τη νοημοσύνη μας ατομικά, αλλά και γενικότερα σαν εξουσιαστικό κοινωνικό σύνολο.
Μεταξύ ουρανού και γης υπάρχουν τόσα μυστήρια που μονάχα οι ποιητές τα ονειρεύονται. Αλίμονο όμως σ'αυτά τα πνεύματα η δημιουργία τους φυλακίζεται σαν τρέλα. Αλλά κι εκεί συνεχίζουν να μας λένε για τις ομορφιές της φυλακής ή του τρελοκομείου.
Αν η βαθύτερη αλήθεια για τον ποιητή είναι η τρέλα, η ψηλότερη αλήθεια του θα είναι το πνεύμα. Και όσο ψηλότερα φεύγει από τη λάσπη του χώματος και το μούγγρισμα του ζώου, τόσο περισσότερο θα ζέψει τις ανθρώπινες δυνάμεις στο δημιουργό φως.
Να'σαι καλά,
Νίκος Λιψάνος, Manhattan
'Οι ποιητές έχουν πιό ζωντανό από τους άλλους το θείο στοιχείο μέσα τους και ταυτόχρονα και το γήινο.
Η διαρκής σύγκρουσης των δύο αυτών στοιχείων είναι μαρτύριο και η ευτυχία τους.Μετά ακολουθεί το έργο τους"
κ.Θεοφίλου αυτή η πατράγραφος από την "συνέντευξη του ΤΡΟΦΙΜΟΥ" μου άνοιξε την πόρτα να μπω στο θέμα.
Γιατί,αν δεν γνωρίσεις πρώτα τα μονοπάτια του ποιητή δεν μπορείς "ν'ακούσεις τη σιωπή του"
Τι να σας πω ,κάθε σας ανάρτηση είναι και μία άλλη μύησή μου στην λεπτή αίσθηση.Και το σημαντικότερο είναι ότι οι σκέψεις σας βγαίνουν σαν κολώνες μέσα από μιά λυγισμένη πραγματικότητα που πρέπει και θέλει να αναστηλωθεί.
Συγχαρτήρια και στους θαμώνες σας που "αρπάζουν" το θέμα και το κάνουν συμπόσιο "μυστικό δείπνο" με γλυκό κρασι και ολάνυχτα παράθυρα !!!
Φαίδωνα,μήπως ο δημοσιογράφος είχε μπει πρώτα στο "ΚΑΦΕΝΕΙΟ" και ήπιε από το κρασί μας γι αυτό και έσκυψε μετά στους στίχους του ΤΡΟΦΙΜΟΥ εξω από το ίδρυμα ?
Αν είναι έτσι θα στηθώ έξω από την βουλή με μιά κανάτα και ένα βαρέλι.
@Νίκος Λιψάνος
Όσο ωραία διατυπώνεις τις σκέψεις σου, άλλο τόσο είσαι μέσα και γι αυτό κατανοείς το αγώνα τού πνεύματος να τανυστεί προς τα άνω.
@ Βαγγέλης Πολέμης
Χαίρομαι πολύ Δάσκαλε που αντιλαμβάνεσθε το "Καφενείο" ως Συμπόσιο με ωραία θέματα που τα επεξεργάζονται οι θαμώνες του. Όσο για την άποψή σας για το κείμενό μου, σας ευχαριστώ.
@Σπύρος Δαρσινός
Σπυρέτο μου, το κρασί μας είναι αποπλανητικό στοιχείο του σώματος και του πνεύματος! Ως εκ τούτου, αν ο δημοσιογράφος είχε πιει πρώτα από το κρασί μας, θα του φαινόταν απόλυτα φυσιολογικό το σύνθημα στον τοίχο....Όσο για τη βουλή, περίμενε πρώτα να δούμε πότε και αν θα μας χρειαστεί το κρασί. Πάντως στην πολιτική το κρασί, λειτουργεί αλλιώς: Μάς βοηθάει να ξεχνάμε τους πολιτικούς...
Τώρα μόλις ανέβηκα στο δωμάτιο
της οροφής και άνοιξα το "καφενείο"
κ'έψαχνα να βρω μιά...αφορμή να σας μιλήσω.Κι αφού δεν εύρισκα καμία,μου έπιασε απαλά το χέρι η επιθυμία και μου είπε με τρυφερή ειρωνία "είσαι κουτός ,πολύ κουτός,χειάζεσαι αφορμές όταν εγώ είμαι ωραία ?
@Σπύρος
Σπυρέτο μου τι ωραία που τα λες... Πράγματι υπάρχει πιο ωραία από την επιθυμία; Άλλωστε το Καφενείο έκτός από χώρος των σκέψεών μας είναι και χώρος των επιθυμιών μας. Το καφενείο λοιπόν, ο χώρος σου, ο χώρος μας. Μίλα κατά βούληση με οδηγό την επιθυμία σου. Και αυτοί που σου απαντούν και αυτοί που δεν σχολιάζουν σε διαβάζουν μαζί με τη διάθεσή σου. Κλείνοντας να σου πω, ότι το σχόλιό σου΄ήταν ένα ωραίο αυθόρμητο ποίημα..
Επιθυμίες ...
Ασε μωρέ Φαίδωνα,μιά ζωή με χαιδεύουν με τις ουρές τους να με πάνε εκεί που θέλουν.Κι όσες φορές τις άκουσα μετά δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη [Είναι όμως ωραίες !
Δημοσίευση σχολίου