Κυριακή, Απριλίου 22, 2007

ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΗΤΑΝ ΔΥΟ

Κείμενο της μιας ανάσας

Του Φαίδωνα Θεοφίλου

Μια φορά ήταν δύο. Φορούσαν τομάρια ζώων και ζούσαν σε υγρές σπηλιές. Στη χαρά γρύλιζαν. Στη λύπη σιγομουρμούριζαν. Στην οργή ούρλιαζαν και δέρνονταν. Έτρωγαν ωμές τις τροφές τους και λόγο δεν είχαν. Μετά από στοίβες χρόνια, οι δυο γίναν πολλοί. Βρήκαν το λόγο. Ο λόγος έντυσε και στέριωσε τις σχέσεις τους. Η αγριότητα ημέρεψε. Έμαθαν να τραγουδούν και να παίζουν μουσική. Ανακάλυψαν τις επιστήμες κι ο λόγος πήρε κυρίαρχη μορφή στη ζωή τους, ανεβάζοντάς τους γοργά στα σκαλιά της εξέλιξης, με προορισμό άγνωστο. Ανακάλυψαν κι άλλες χώρες και γνωρίστηκαν με άλλους, που κι αυτοί ήταν δυο και έγιναν πολλοί. Ακόμα, μάκρυναν τον πρόλογο του έρωτα, με τραγούδια, γράμματα και σκέρτσα. Έτσι ώστε, ο πρόλογος έγινε όμορφος σαν τον ίδιο τον έρωτα. Μετά από στοίβες χρονικών πακέτων, έγιναν ακόμα περισσότεροι. Κατοικούσαν σε πολυώροφες μυρμηγκοφωλιές, χτισμένες πάνω από την επιφάνεια της γης. Πρωί-πρωί έτρεχαν στη δουλειά τους και δεν ήξεραν αν τη δουλειά τους έκαναν με ταχύτητα ή την ταχύτητα με δουλειά. Ύστερα γύριζαν στο χώρο της κατοικίας τους κουρασμένοι κι έτρωγαν περισσότερο απ’ όσο χρειαζόταν. Πατούσαν ένα κουμπί και κοίταζαν αμίλητοι ένα κουτί με οθόνη που τους έδειχνε εικόνες. Έτσι η σιωπή έπλεκε ένα κουκούλι για τον καθένα και τον τύλιγε ώστε, ενώ ήταν πολλοί, ο καθένας ήταν μόνος του. Έγερναν κατόπιν στο κρεβάτι και κοιμούνταν, βέβαιοι για την αυριανή επανάληψη. Ύστερα από μια στοίβα χρόνια, ο λόγος χάθηκε. Άρχισαν τότε να γρυλίζουν στη χαρά, να σιγομουρμουρίζουν στη λύπη, να ουρλιάζουν και να δέρνονται στην οργή…

Κυριακή, Απριλίου 15, 2007

ΔΥΟ ΠΟΙΗΤΕΣ ΣΥΝΟΜΙΛΟΥΝ

Ο Παναγιώτης Καραβασίλης με τον
Φαίδωνα Θεοφίλου

Π.Κ.- κ. Θεοφίλου, έχετε ως τώρα μια πολύπλευρη και δυναμική παρουσία στην Ελληνική λογοτεχνία. Ποια είναι η κατευθυντήρια γραμμή σας και το στίγμα;
Φ.Θ.- Πολύ συνοπτικά θα έλεγα, πως η δουλειά μου στηρίζεται σε τρεις άξονες: Στην διαρκή αποκάλυψη της Ομορφιάς που βρίσκεται μέσα και έξω από μας. Στη Δικαιοσύνη που δεν αποδίδεται πάντα στη ζωή και ο συγγραφέας… αποδίδει στο έργο του, σε κείνους που την δικαιούνται και την χρειάζονται. Στην Ελευθερία του ανθρώπου από τα διάφορα δεσμά που του ετοιμάζουν κάθε τόσο τα συστήματα και τα αποκαλούν…απελευθέρωση!! Μ’ αυτά τα χαρακτηριστικά, κινούμαι στη γραμμή της αγωνιώδους αναζήτησης, μιας Νέας Ουτοπίας, μιας Νέας Πρότασης .
Π.Κ.- Η προσπάθεια διατήρησης της ιστορικής και πνευματικής συνέχειας του Ελληνισμού, της γλωσσικής μας ταυτότητας, πόσο κινδυνεύει απ’ τις νέες εξελίξεις και τον ευρωπαϊκό παράγοντα;
Φ.Θ.-
Οι εξελίξεις στη ζωή μας, τεχνολογικές και άλλες είναι αναμενόμενες. Τίποτα δεν μένει στάσιμο. Συνεπώς είναι δική μας ευθύνη (ακόμα κι αν κινδυνεύουν όσα αναφέρατε) να προσαρμοσθούμε γρήγορα στις νέες εξελίξεις και να τις χρησιμοποιήσουμε ως εργαλεία για να ισχυροποιήσουμε και να προωθήσουμε τον σύγχρονο πολιτισμό μας, την ιστορία, τη γλώσσα μας και εκτός Ελλάδας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι ένας πολιτικός οργανισμός, όπου οι χώρες γίνονται μέλη με τη θέλησή τους και αφού έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι προς όφελός τους η είσοδος σ’ αυτήν. Η Ε.Ε. στηρίζει οικονομικά διάφορα προγράμματα στις χώρες μέλη, όπως π.χ. περιβαλλοντικά, αγροτικά, πολιτιστικά, εκπαιδευτικά, δημοσίων έργων κ.λ.π. ώστε να δημιουργηθούν υποδομές ευημερίας και ενδυνάμωση της πολιτιστικής ιδιαιτερότητας της κάθε χώρας. Αν κάποιες χώρες δεν είναι ικανές να απορροφήσουν τα κονδύλια γι αυτά τα προγράμματα, όπως η δική μας, δεν φταίει η Ε.Ε. γι αυτό. Κοιτάξτε τις κυβερνήσεις μας: θητεύουν η μία μετά την άλλη χωρίς όραμα για τον πολιτισμό και τη γλώσσα, διεκπεραιωτές μια βαρετής κατ’ αυτούς υποχρέωσης (Υπουργείο Πολιτισμού) και με ανεπτυγμένους τους αισθητήρες του πολιτικού κόστους. (Υπουργείο Παιδείας) Αν εμείς δεν ενδιαφερθούμε για την πνευματική κληρονομιά και τη γλώσσα μας, ποιος θέλουμε να ενδιαφερθεί περισσότερο;
Π.Κ.- Πώς βλέπετε τη γενικότερη ατμόσφαιρα της εποχής στην οποία καλείται να παρέμβει ο συγγραφέας;
Φ.Θ.-
Απάθεια και αμηχανία επικρατούν παντού. Η ιδεολογική, κοινωνικοοικονομική, ή πολιτική ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ που θα φέρει το καινούριο απουσιάζει. Το «καινούριο» εντοπίζεται δυστυχώς, μόνο στη τεχνοκρατική και τεχνολογική εξέλιξη της κοινωνίας. Η συντριπτική πλειοψηφία των Μ.Μ.Ε. ενδιαφέρεται για την εντυπωσιοθηρία, την κρυφή ή φανερή νομή της εξουσίας και δίνει ένα πρότυπο ζωής, που δεν είναι άλλο από χρωματιστά σκουπίδια. Φυσικά ο συγγραφέας δεν καλείται για την άποψή του στα Μ.Μ.Ε., εκτός κι αν η προσωπικότητά του έχει μια ροζ απόχρωση και η ζωή του μια πικάντικη γεύση ή είναι δικτυωμένος λακές της εξουσίας. Όλοι οι άλλοι είναι απλά ενοχλητικοί και μη εμπορεύσιμοι. Ο συγγραφέας παρεμβαίνει με το έργο του, στο μέτρο που διαβάζεται κι ενεργοποιεί τη σκέψη τού αναγνώστη, με την προϋπόθεση ότι το έργο του δεν αποτελείται μόνο από ιστορίες που διαβάζονται ευχάριστα αλλά ότι έχει να προτείνει και κάτι στον αναγνώστη. Αλλά και ως δρων πολίτης μπορεί ο συγγραφέας να είναι ιδιαίτερα χρήσιμος εφ’ όσον έχει ανεξάρτητη φωνή, διαφορετικά αν επιδιώκει θέσεις και χρήμα (έχουμε τέτοιους) δεν θα διαφέρει από τους τσαρλατάνους της εξουσίας.
Π.Κ.- Ποια στοιχεία αποτελούν τη δύναμη της γλωσσικής και πνευματικής επιβίωσης του λαού μας;
Φ.Θ.-
Η ίδια η γλώσσα μας είναι κατ’ αρχήν πηγή δύναμης κατά κάποιο τρόπο. Η πανάρχαια αυτή γλώσσα, γεμάτη όμως νεανικούς χυμούς και σοφία, είναι αυτή στην οποία διατυπώθηκαν και εκφράστηκαν τα μεγαλύτερα διανοήματα της ανθρωπότητας. Είναι αυτή που με τα δάνειά της εμπλούτισε δεκάδες άλλες γλώσσες.
Σίγουρα όμως ανεξάντλητη δύναμη της γλωσσικής και πνευματικής επιβίωσης του λαού μας, ήταν είναι και θα είναι, ο κόσμος της καλλιτεχνικής δημιουργίας, οι «ψαγμένοι» επιστήμονες και οι ποιητές, στα έργα των οποίων η γλώσσα, βρίσκεται στις καλύτερες στιγμές της. Οι εραστές λοιπόν και οι δημιουργοί των Τεχνών και των Γραμμάτων. Θα περιμέναμε περισσότερα και από τον εκπαιδευτικό κόσμο όπου: Στην πρώτη εκπαιδευτική βαθμίδα η κατάσταση είναι καλή αλλά στη δεύτερη και στην τρίτη ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό καθηγητών, που πάντως επιβάλλει την άποψή του, δεν θέλει να αλλάξει τίποτα στο εκπαιδευτικό σύστημα, εκτός από τον μισθό του. Όλα στάσιμα και βολικά. Οι καθηγητές που είναι ανοιχτά μυαλά και αφοσιωμένοι στο έργο τους, είναι όσοι και οι γιατροί που δεν παίρνουν φακελάκι.
Π.Κ.- Η κωδικοποιημένη κάποτε γραφή, η τηλεγραφική, αναφέρω το γνωστό πείραμα των 300 λέξεων για ένα διήγημα, νομίζω το 1992, πόσο αλλάζει την ταυτότητα του δημιουργού και πόσο το κείμενο;
Φ.Θ.-
Η κωδικοποιημένη γραφή δεν έχει σχέση με την τέχνη. Μπορεί να υπάρξει μέσα σ’ αυτήν, μόνο ως ένα στοιχείο που θέλει να σημάνει κάτι και όχι ως τρόπος δημιουργίας. Η τηλεγραφική γραφή (με την έννοια της συντομίας και της αμεσότητας κι όχι με τις σταθερά κωδικοποιημένες εκφράσεις) ασφαλώς και έχει σχέση με την τέχνη. Στο παράδειγμα που αναφέρετε για το αφιέρωμα της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ» -Διηγήματα με 300 λέξεις- το 1992, όπου συμμετείχα και γω, πρέπει να σας πω, πως το βρήκα πολύ ενδιαφέρον, αφού ο κάθε δημιουργός έπρεπε ν’ αναμετρηθεί με το λόγο, προσπαθώντας με το ελάχιστο δυνατό υλικό (300 λέξεις και κάτω) να πει κάτι σημαντικό. Το ενδιαφέρον είναι αν τελικά ειπώθηκε το σημαντικό. Άλλωστε σ’ αυτό το πείραμα δεν υπήρξε κάποια καινούρια χημική ένωση. Όσοι συμμετείχαν χρησιμοποίησαν ένα κατ’ εξοχήν ποιητικό εργαλείο: την αφαίρεση. Και η ποίηση το ίδιο κάνει: Με λίγα λέει πολλά. Συμπεραίνουμε λοιπόν, ότι γράφτηκαν πεζά κείμενα με ποιητικές προδιαγραφές. Πάντα η τέχνη αναζητούσε καινούριες μορφές έκφρασης κι αυτό είναι φυσικό.
Π.Κ.- Μήπως αυτός ο τρόπος γραφής είναι η απαρχή μιας νέας σχέσης αναγνώστη και συγγραφέα και είναι πιο κοντά στο νέο τεχνοκρατούμενο περιβάλλον; (Στο ΙΝΤΕΡΝΕΤ υπάρχει μεταξύ των ανθρώπων σταθερή επικοινωνιακή σχέση, λιγότερες λέξεις λιγότερα συναισθήματα).
Φ.Θ.
Όχι βέβαια. Αυτός ο τρόπος γραφής δεν πρέπει να ταυτίζεται με την τεχνοκρατική αντίληψη της ζωής. Η Τέχνη, όποια μορφή κι αν διαλέξει για να υπάρξει-εκφρασθεί, παραμένει Όαση και καταφύγιο. ΄Αλλωστε πάντα προπορευόταν έναντι των άλλων ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Αλλά πέρα από αυτά, η Τέχνη έχει τους δικούς της δρόμους. Το αεικίνητον της Τέχνης και το στοιχείο της έκπληξης, δεν αφήνουν περιθώρια ταύτισης με κωδικοποιημένες και στατικές επικοινωνίες. Όσο για το ΙΝΤΕΡΝΕΤ μπορεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, ανάλογα για ποιο σκοπό το χρησιμοποιεί κάποιος. Εγώ το χρησιμοποιώ για να επικοινωνώ με φίλους λογοτέχνες της Διασποράς και των πέντε ηπείρων. Ανταλλάσσω ενδιαφέρουσες απόψεις και ανθρώπινα συναισθήματα και το βρίσκω υπέροχο. ΄Ετσι είμαστε εμείς εκείνοι που δίνουμε το χρώμα μας στο ΙΝΤΕΡΝΕΤ που χρησιμοποιούμε κι όχι εκείνο σε μας.
Π.Κ.Πώς διαγράφεται η σχέση τεχνολογίας με τον πολιτισμό;
Φ.Θ.
Με την λέξη πολιτισμός εννοούμε τα υλικά και πνευματικά δημιουργήματα των ανθρώπων σε συγκεκριμένο ιστορικό χρόνο.
Μ’ αυτή την έννοια η τεχνολογία έχει τεράστια συμμετοχή στον πολιτισμό, έστω κι αν ξεστρατίζει από το σκοπό να υπηρετεί τον πολιτισμό και την ειρήνη, και φτάνει σε ακραίες μορφές εξέλιξης της πολεμικής βιομηχανίας. Είναι γιατί το πνεύμα, δεν μπόρεσε ακόμη να υποτάξει την αλαζονεία τού ανθρώπου.
Π.Κ.Τί χαρακτηρίζει τον πνευματικό άνθρωπο;
Φ.Θ.
Τον αληθινά πνευματικό άνθρωπο χαρακτηρίζει η αρμονική καλλιέργεια της ψυχής και του νου. Η ευαισθησία του απέναντι στον ανθρώπινο πόνο και δυστυχία, ο σεβασμός στο περιβάλλον και στη ζωή κάθε μορφής. Βλέπω ή θα ήθελα να βλέπω τον πνευματικό άνθρωπο να λειτουργεί στην κοινωνία, όπως τα αντισώματα στον ανθρώπινο οργανισμό.
Π.Κ.Ποιο είναι το συμπέρασμα απ’ τη συζήτησή μας;
Φ.Θ.-
Η ανθρωπότητα επαναλαμβάνει τα λάθη απ’ τα οποία θα έπρεπε να έχει μάθει εδώ και κάποιους αιώνες. Βρίσκεται ανάμεσα στη λήξη των ιδεολογιών και στη φάση επαναπροσδιορισμού της. Λογικά όταν κλείνει ένας κύκλος ανοίγει ένας άλλος. Υποθέτω λοιπόν, ότι δεν είναι μακριά η ιστορική ώρα που θα φέρει νέες ιδεολογίες, νέους μύθους, νέα οράματα. Χρησιμοποιώ αυτή τη λογική-αυτό το σκεπτικό- και ως προσωπική παρηγορία, επειδή δεν θέλω να πιστέψω πως η ανθρωπότητα προσεγγίζει το τέλος τής ιστορίας της.

Παρασκευή, Απριλίου 06, 2007

Ο ΛΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΟ...ΤΡΑΠΕΖΙ

Πριν από μια εβδομάδα, με μια παρέα αξιόλογων Μυτιληνιών περάσαμε ένα θαυμάσιο βράδυ. Κουζίνα ελαφριά όσο και νόστιμη, κρασί λευκό μοσχάτο, σ’ ένα κλίμα ευφορίας μ’ ενδιαφέρουσες συζητήσεις που περιστρέφονταν στην πολιτική, στον πολιτισμό, στην κοινωνία. Μέχρι εκείνη την ώρα ουδείς είχε ασχοληθεί με τα τηλεοπτικά. Αλλά επειδή πάντα κάποιος πρέπει να υπάρχει που να δαιμονίζει τους άλλους, έφερε ο Μιχάλης στο τραπέζι το Λάκη Λαζόπουλο: “Μπορείτε να μου πείτε ποιο σκοπό εξυπηρετεί πια, αυτή η βαρετή (σάτιρα;) επιθετικότητα κατά της Μιμής Ντενίση; Δε φτάνουν τόσα χρόνια διαρκούς ανακύκλωσης και επαναλήψεων μιας μοχθηρίας που ξεπέρασε τον εαυτό της; Πάντως όσο κακή ηθοποιός και να είναι η Μιμή Ντενίση, ο κόσμος από αντίδραση γεμίζει το θέατρό της”. Το σχόλιο αυτό όπως ήταν φυσικό έφερε κι άλλο, αυτή τη φορά από την Τασία: “Γιατί, δεν έχετε δει τον Λαζόπουλο όταν αναφέρεται στον, κατά τεκμήριο έντιμο κι αξιόπιστο πολιτικό, Κώστα Σημίτη, την αναιτιολόγητη απέχθεια που δείχνει; Την στιγμή εκείνη, ο σατιρικός ηθοποιός κι ευφάνταστος κειμενογράφος, αυτοεξουθενώνεται, κι αντικαθίσταται μ’ ένα τυχαίο ανθρωπάκι, με μια γριούλα ας πούμε, που την κατατρώγουν οι εμμονές της. Έτσι λοιπόν η ανεξήγητη (προς το παρόν) προσωπική εμπάθεια του ανθρώπου, μειώνει την αξία του καλλιτέχνη”. “Θυμάστε την περίοδο της έντασης για την παιδεία; συνέχισε ο Στράτος. Δεν υπήρχε τότε ούτε ένας Έλληνας που να μη συμφωνούσε με την άποψη, ότι οι διεκδικήσεις των φοιτητών και των καθηγητών έπρεπε να γίνουν με τα παν/μια ανοιχτά και ότι με κλειστά παν/μια (καταλήψεις) οι φοιτητές, ήταν σα να πριόνιζαν το κλαδί που κάθονταν. Οι δίμηνες σχεδόν καταλήψεις, οι καταστροφές στις σχολικές αίθουσες κι οι υπερβολές των κομματικών μειοψηφιών, αντικαθιστούσαν στην ουσία , τις θέσεις για τις αλλαγές στην παιδεία που θα έπρεπε να έχει ο εκπαιδευτικός κόσμος, απέναντι στις συντηρητικές επιλογές της κυβέρνησης. Ο Λαζόπουλος στις εκπομπές του, έβρισκε θεσπέσια όσα έκαναν οι φοιτητές,
ακόμα και οι κουκουλοφόροι. Καθημερινά χάιδευε τ’ αυτιά τους. Δεν ξέρω αν ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσεις τη νεολαία είναι να της χαϊδεύεις τ’ αυτιά, πάντως σίγουρα είναι ο πιο φτηνός κι εύκολος τρόπος για ν’ αρέσεις στη νεολαία”. “Γιατί το άλλο πού το πάτε; πήρε το λόγο η Άννα: Εδώ η Ελλάδα βοά από το όργιο μικρών και μεγάλων σκανδάλων της κυβέρνησης από την ανικανότητα και το φόβο των στελεχών της ν’ αναλάβουν τις πολιτικές τους ευθύνες, κι ο Λαζόπουλος προσπαθεί αγωνιωδώς ν’ ασκήσει σάτιρα στο χώρο της υποτονικής κι αμήχανης αξιωματικής αντιπολίτευσης. Τι σάτιρα μπορεί να κάνει κάποιος σ’ ένα χώρο όπου κυριαρχεί η αμηχανία και η σιωπή; Εδώ η επανίδρυση του κράτους που υποσχέθηκε ο ανεψιός Καραμανλής, έγινε άλωση του κράτους κι ο Λαζόπουλος δεν πήρε είδηση; Μήπως νομίζει ότι απευθύνεται στις γιαγιάδες και στις θειάδες του; Όχι βέβαια. Ο Λαζόπουλος ξέρει ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε ένας ηλίθιος. (Αυτό είναι το δράμα μας ότι είμαστε όλοι ξύπνιοι και απαθείς) Απλά εκτελεί τη διατεταγμένη υπηρεσία του καναλιού που εργάζεται και που έχει εργολαβικά αναλάβει την προστασία της κυβέρνησης της Ν.Δ. Αλλά ταυτόχρονα γεννιέται και το ερώτημα: Φτάνει άραγε γι αυτόν τον καλλιτέχνη μόνο το ταλέντο; Δεν πρέπει να είναι και αξιόπιστος;” Η Τασία επανήλθε απευθυνόμενη τώρα σε μένα: “Εσύ δεν θα μας πεις τη γνώμη σου;” Ήθελα από ώρα να σας πω:
“Αγαπάτε τον διασκεδαστή σας με τα ελαττώματά του”

Φαίδων Θεοφίλου
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

ΜΗΘΥΜΝΑ

ΜΗΘΥΜΝΑ
Γενέθλιος τόπος