ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΥΣΗΣ ΤΩΝ... ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ

Από τον Φαίδωνα Θεοφίλου

Δεν είναι ευχάριστο έργο να εξηγείς το αυτονόητο, που η χαρακτηριστική υπερβολή των Νεοελλήνων εξαφάνισε από το προσκήνιο, με αποτέλεσμα το φάλτσο να πρωταγωνιστεί ως αλήθεια και η αλήθεια να χαμογελάει από μακριά με νόημα…

.
Καλά το καταλάβατε: Αναφέρομαι στο χαρακτηρισμό του στιχουργού Λευτέρη Παπαδόπουλου ως Πατριάρχη των…Ελλήνων ποιητών από τον Μίκη Θεοδωράκη.

.
Και καλά, ο Μίκης Θεοδωράκης βρίσκεται σε μια προχωρημένη ηλικία και είναι φυσικό να έχουμε μια επιεική στάση σε ό,τι λέει, όπως θα κάναμε για τον πατέρα ή τον παππού μας. Αλλά οι άλλοι; Οι τηλεοπτικοί σταθμοί, οι συνάδελφοι δημοσιογράφοι του Λευτέρη, έχασαν τη σοβαρότητά τους; Ή μήπως διά της κραυγαλέας προβολής των υπερβολικών χαρακτηρισμών, (που λέγονται και αλλιώς) έδειξαν πως δεν τους ενδιαφέρει αν θα εκθέσουν το Μίκη Θεοδωράκη ή το Λευτέρη Παπαδόπουλο; Ή μήπως θεωρούν οι δημοσιογράφοι συνάδελφοι του Λευτέρη, ότι λέγοντας πως ο Παπαδόπουλος είναι ο Πατριάρχης των Ελλήνων ποιητών, ότι δίνουν… έγκυρη πληροφόρηση στο ελληνικό κοινό; Οι κριτικοί; Οι λεγόμενοι πνευματικοί άνθρωποι; Κάποιος τέλος πάντων; Όλοι σιωπούν, στο όνομα κάποιων ισορροπιών;

Ο ίδιος ο Λευτέρης πώς δέχτηκε τέτοιες τερατώδεις υπερβολές;

.

Που να φανταστούν λοιπόν, ο Ελύτης, ο Καρυωτάκης, ο Σεφέρης, ο Καββαδίας, ο Λειβαδίτης, ο Αναγνωστάκης ο Ρίτσος, ο Σαχτούρης, ο Κατσαρός και άλλοι ποιητές μας, ότι θα έρθει μια στιγμή που θα πατριαρχεύσει στο έργο τους και στην ελληνική ποίηση ο Λευτέρης Παπαδόπουλος!! Αλλά, όπως λέει σε ένα τραγούδι του ο Νιόνιος: «Εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε».

.
Φυσικά και υπήρξε (δεν γράφει πια) ένας σπουδαίος στιχουργός ο Λευτέρης, που όλη η Ελλάδα τραγούδησε και χάρηκε τους στίχους του. Προσωπικά, του αφιέρωσα αρκετές σελίδες στο περιοδικό «Αιολίδα» που διηύθυνα κάποτε, δημοσιεύοντας απόψεις πολλών έγκριτων ανθρώπων της τέχνης για τη δουλειά του, προσθέτοντας και τη δική μου, και γράφοντας πόσο επιτυχημένα αξιοποίησε στοιχεία από τη δημοτική ποίηση καθώς και ποιητικές φόρμες που χρησιμοποίησε από τη σύγχρονη ελληνική ποίηση, για τη στιχουργία του. Δεν είναι όμως ο μόνος σπουδαίος στιχουργός. Ο Διονύσης Σαββόπουλος έγραψε επίσης θαυμάσιους στίχους, όπως και οι νεώτεροι τραγουδοποιοί Σωκράτης. Μάλαμας και Μίλτος Πασχαλίδης, η μοναδική Λίνα Νικολακοπούλου, ο Μάνος Ελευθερίου, ο Κώστας Τριπολίτης, ο Παρασκευάς Καρασούλος, και άλλοι των οποίων τους εξαιρετικούς στίχους ακούω ή τραγουδώ αλλά να με συγχωρείτε που δεν γνωρίζω τα ονόματά τους. Ο Λευτέρης, εκτός από την δεδομένη ποιότητα των στίχων του, ευτύχησε να βρεθεί σε μια εποχή όπου άνθιζε μια πλειάδα μεγάλων συνθετών με τους οποίους συνεργάστηκε. Πολύ σημαντικό ακόμα γι αυτόν, ότι ήταν δημοσιογράφος και είχε όλες τις επικοινωνιακές ευχέρειες για να προβάλλει τις συνεργασίες του.

.
Και για να μην μπερδεύουμε την στιχουργία-τραγουδοποιία με την ποίηση, θα ήθελα να αναφερθώ σε κάποια απλά πράγματα: Η στιχουργία προορίζεται μαζί με τη μουσική να γίνει το σώμα που λέγεται τραγούδι. Είναι δηλαδή το μέρος ενός όλου. Ο στίχος παίρνει από τη μουσική και η μουσική από το στίχο και τα δύο μέρη, κάνουν το τραγούδι. Αλλά ενώ η μουσική μπορεί να σταθεί και μόνη της, ο στίχος που γράφτηκε για μουσική, από μόνος του δεν μπορεί να πάει «μακριά». Δεν μπορεί δηλαδή από μόνος του να καλύψει και αυτό που του δίνει η μουσική. Για να το καταλάβετε, αρκεί να διαβάσετε τους στίχους ενός τραγουδιού, χωρίς να ακούτε τη μουσική. Άλλωστε η στιχουργία είναι περισσότερο τεχνική και λιγότερο τέχνη. Μιλώ βέβαια για την επαγγελματική στιχουργία και όχι για την ανώνυμη λαϊκή-δημοτική.

.

Το ποίημα; Τι είναι το ποίημα; Είναι από μόνο του ένα αυτόνομο έργο τέχνης. Το Άξιον Εστί π.χ. του Οδυσσέα Ελύτη θα παρέμενε Μεγάλη Ποίηση είτε το μελοποιούσε ο Μίκης Θεοδωράκης είτε όχι. Απλά η μουσική, σαν πιο λαϊκή τέχνη, έφερε ευκολότερα τη Μεγάλη Ποίηση κοντά στο λαό. Η ποίηση δεν γράφτηκε για τη μουσική. Γράφτηκε ως ξεχωριστή τέχνη. Γράφτηκε μόνο ως ποίηση. Οι συνθέτες που την μελοποίησαν, προσάρμοσαν τη τέχνη τους πάνω στις απαιτήσεις της Μεγάλης Ποίησης. Αυτά τα λίγα για να ξεθολώνουμε…

.

Κλείνοντας, να σας θυμίσω ότι ο λόγος που οι αρχαίοι Έλληνες πρόβαλαν την ανάγκη του ΜΕΤΡΟΥ, επικαλούμενοι το περίφημο «Παν μέτρον άριστον», ήταν ακριβώς το ότι δεν είχαν Μέτρο στη συμπεριφορά τους. Εμείς, δεν χρειάζεται να το επικαλούμαστε αφού έχει πια καταγραφεί ως είδος σε εξαφάνιση… Κατά τα άλλα, αναπολώ με νοσταλγία την Χατζιδάκεια αισθητική και το Χατζιδάκειο καλλιτεχνικό ήθος που ελπίζω, για όλους μας , να μην χάθηκε για πάντα…..