ΠΕΡΙ ΙΔΙΟΦΥΙΑΣ

ΠΕΡΙ ΙΔΙΟΦΥΙΑΣ

Αφελής πρέπει να είναι κάθε αληθινή ιδιοφυία, αλλιώς ιδιοφυία δεν είναι.

Μόνη η αφέλειά της την κάνει ιδιοφυία, κι εκείνο που είναι από διανοητική και αισθητική άποψη, δεν μπορεί να το αρνηθεί από άποψη ηθική.

Αγνοώντας τους κανόνες, αυτά τα δεκανίκια της αδυναμίας και τους δεσμοφύλακες της διαστροφής, οδηγημένη ( η ιδιοφυία) μοναχά από τη φύση ή το ένστικτο, τον φύλακα άγγελό της, βαδίζει ήσυχα και σίγουρα μέσα απ’ όλες τις παγίδες του κακού γούστου, στις οποίες μπλέκεται αναπόδραστα η μη ιδιοφυία, αν δεν έχει τη σύνεση να μην τις ζυγώσει καθόλου.

Μονάχα η ιδιοφυία κατέχει το χάρισμα να αισθάνεται οικεία ακόμη κι έξω από τα γνωστά της πράγματα και να διευρύνει τη φύση χωρίς να βγαίνει από τα όριά της.
Η ιδιοφυία πρέπει να λύνει και τα πιο μπερδεμένα προβλήματα με σεμνή απλότητα και ευκολία. Για κάθε ιδιοφυή απόφαση ισχύει το αυγό του Κολόμβου. Ως ιδιοφυία νομιμοποιείται μονάχα θριαμβεύοντας με την αθωότητα, πάνω στην πιο περίπλοκη τέχνη. Δεν βαδίζει σύμφωνα με εγνωσμένες αρχές, παρά ακολουθεί εμπνεύσεις και αισθήματα.

.

Όμως οι εμπνεύσεις της είναι δώρα Θεού (ό,τι και να κάνει η υγιής φύση είναι θείο), τα αισθήματά της είναι νόμοι για όλους τους καιρούς και για όλες τις γενεές. Τον παιδιάστικο χαρακτήρα, που αποτυπώνει η ιδιοφυία στα έργα της, τον δείχνει και στην ιδιωτική της ζωή, και στα ήθη της. Είναι ντροπαλή, επειδή το ίδιο είναι πάντα και η φύση.

Όμως δεν είναι σεμνότυφη, γιατί σεμνότυφη είναι μοναχά η διαφθορά. Είναι μυαλωμένη, γιατί η φύση ποτέ δεν μπορεί να ‘ναι το αντίθετο. Όμως δεν είναι πανούργα, γιατί τέτοια μονάχα η τέχνη μπορεί να ‘ναι. Είναι πιστή στο χαρακτήρα και στις κλίσεις της, όμως όχι τόσο γιατί έχει αρχές, όσο γιατί η φύση, παρ’ όλες τις διακυμάνσεις της, ξαναγυρίζει και ξαναγεννά αδιάκοπα την ίδια ανάγκη. Είναι μετριόφρων, ακόμα και κουτή, γιατί η ιδιοφυία πάντα παραμένει μυστήριο για τον εαυτό της τον ίδιο. Ωστόσο δεν είναι περίφοβη, αφού δεν ξέρει τους κινδύνους του δρόμου όπου βαδίζει.

.
……….Από την αφελή σκέψη απορρέει αναγκαία μια αφελής έκφραση τόσο στα λόγια όσο και στις κινήσεις, η οποία είναι το σπουδαιότερο συστατικό της χάρης. Με την αφελή τούτη χάρη η ιδιοφυία εκφράζει τις εξοχότερες και βαθύτερες σκέψεις της, που είναι θεία αποφθέγματα από το στόμα ενός παιδιού.

.

Ενώ ο σχολαστικισμός, αδιάκοπα τρέμοντας μην κάνει κάποιο λάθος, καρφώνει τα λόγια και τις έννοιές του στο σταυρό της γραμματικής και της λογικής, είναι σκληρός και άκαμπτος, για να μην τυχόν και είναι ασαφής, λέει πολλά, θέλοντας να αποφύγει τα πολλά, και αφαιρεί τη δύναμη και την οξύτητα από τη σκέψη, μήπως και η σκέψη κόψει τον απρόσεχτο- η ιδιοφυία δίνει στη δική της σκέψη με μια και μόνη πινελιά περίγραμμα για πάντα καθορισμένο, στέρεο κι ωστόσο ελεύθερο. Ελεύθερα και φυσικά, όπως η ιδιοφυία στα πνευματικά της έργα, εκφράζεται και η αθωότητα της καρδιάς στη ζωντανή συναναστροφή.


*Ένα θαυμάσιο κείμενο –απόσπασμα – από το έργο του ΦΡΙΝΤΡΙΧ ΣΙΛΛΕΡ «Περί αφελούς και αισθηματικής ποίησης»,
που αν γραφόταν σήμερα, θα ήταν εξ’ ίσου ενδιαφέρον. Προσέξτε πότε έζησε ο σπουδαίος αυτός Γερμανός συγγραφέας στο βιογραφικό που παραθέτω πιο κάτω. Η μετάφραση είναι του Παν. Κονδύλη, με κάποιες δικές μου προσαρμογές για ευκολότερη νοηματική πρόσληψη. Θα ακολουθήσουν και άλλα ενδιαφέροντα κείμενα του ευφυέστατου αυτού συγγραφέα.
Φ.Θ.

ΦΡΙΝΤΡΙΧ ΣΙΛΛΕΡ
Μέγας γερμανός δραματικός συγγραφέας και ποιητής. Γεννήθηκε στο Μάρμπαχ της Βυρτεμβέργης στις 10 Νοεμβρίου του 1759 και πέθανε στη Βαϊμάρη στις 10 Μαΐου 1805. Η καταγωγή του ήταν ταπεινή και η ζωή του γεμάτη δυσχέρειες. Σπούδασε νομικά και ιατρική. Το πρώτο ώριμο έργο του είναι το δράμα "Οι ληστές" (Die Rauber, 1783), μια τολμηρή διακήρυξη ελευθερίας εναντίον της τυραννικής και διεφθαρμένης ηθικά κοινωνίας. Το 1783 εκδίδεται το δραματικό έργο "Η συνωμοσία του Φιέσκο στην Γένουα"· το 1784 το "Ραδιουργία και έρως" και το 1787 το "Δον Κάρλος". Την ίδια χρονιά γράφει την "Ωδή στη Χαρά" και εγκαθίσταται στη Βαϊμάρη. Γνωρίζεται με τον Γκαίτε (1788) και διορίζεται καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Ιένας (1789). Ασχολείται με την συγγραφή ιστορικών έργων, σημαντικότερο εκ των οποίων είναι η "Ιστορία του τριακονταετούς πολέμου". Το 1790 νυμφεύεται την Σαρλόττε φον Λέγκενφελτ και αποκτά δυο γιους και δυο κόρες. Το 1791 ασθενεί σοβαρά από υπερκόπωση και κινδυνεύει να πεθάνει. Μεταφράζει αρχαίους έλληνες και λατίνους συγγραφείς και γράφει ορισμένα από τα πιο γνωστά του ποιήματα. Παράλληλα ασχολείται με την μελέτη της φιλοσοφίας του Καντ, καρπός της οποίας είναι θαυμάσια φιλοσοφικά και αισθητικά δοκίμια, όπως το "Περί αφελούς και αισθηματικής ποίησης". Το 1794 αναθερμαίνεται η φιλία του με τον Γκαίτε και αρχίζει η περίοδος της ωριμότητας. Γράφει μερικά από τα ωραιότερά του ποιήματα και μπαλλάντες. Τα δραματικά έργα της περιόδου αυτής είναι: η τριλογία του "Βαλλενστάιν" (1800), Μαρία Στούαρτ (1801), "Η παρθένος της Ορλεάνης (1801), "Η νύμφη της Μεσσήνης" (1803), "Γουλιέλμος Τέλλος (1804) και το ημιτελές "Δημήτριος". Μετέφρασε πλήθος ξένων δραματικών έργων κυρίως αγγλικών και γαλλικών (Μάκβεθ, Φαίδρα κλπ.) Διηύθυνε τα περιοδικά "Οι ώρες" και "Ημερολόγιο των Μουσών". Μαζί με τον Γκαίτε έγραψαν τα σατιρικά δίστιχα "Ξένια".


***********************************************************************************