ΜΙΑ ΦΙΛΙΑ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ

Ο Αλέξης Σεβαστάκης και ο Φαίδων Θεοφίλου

Οι φωτογραφίες ανήκουν στην χρονική περίοδο που αλληλογραφούσαμε

Η φιλία μου με τον Σαμιώτη συγγραφέα Αλέξη Σεβαστάκη είχε κάτι το ξεχωριστό: Δεν ειδωθήκαμε ποτέ! Γίναμε όμως φίλοι μέσα από τα βιβλία μας και την αλληλογραφία μας. Αλληλογραφούσαμε σα να γνωριζόμαστε από δεκαετίες. Αλλά υπάρχει καλύτερος τρόπος να γνωρίσεις βαθύτερα έναν άνθρωπο, από τα ίδια του τα βιβλία; Για όσους δεν γνωρίζουν τον Αλέξη Σεβαστάκη, θα προσθέσω με συντομία, ότι ήταν δικηγόρος και διδάκτωρ της νομικής του πανεπιστημίου Αθηνών. Συγγραφέας του μυθιστορήματος «Το σφαγείο» που έγινε και τηλεοπτική σειρά. Έγραψε θεατρικά έργα και δοκίμια, διηγήματα, επιστημονικά θέματα κ.λ.π. Η ζωή του ήταν γεμάτη από κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες αλλά και συνεχείς διώξεις. Πολιτεύθηκε με την Ε,Δ,Α. και τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου. Υπήρξε ένας άνθρωπος υψηλού ήθους με οικουμενικό πνεύμα. Αγάπησε πολύ το νησί του τη Σάμο, όπου ζούσε και δικηγορούσε.

Μια φορά λοιπόν, το έφερε η τύχη από την Αθήνα να βρεθώ στη Σάμο, ως εκπρόσωπος της AUSTRIAN AIRLINES στην οποία εργαζόμουν , για να κάνω μια τεχνική έκθεση για το αεροδρόμιο της Σάμου, για τα κεντρικά γραφεία της Βιέννης , ώστε να ενημερωθούν επίσημα και υπεύθυνα για τις δυνατότητες του αεροδρομίου, αφού είχαν κατά νου να κάνουν δρομολόγια Charter, Βιέννη-Σάμο-Βιέννη. Ταυτόχρονα θα υποδεχόμουν στο αεροδρόμιο της Σάμου το πρώτο αεροπλάνο της εταιρείας μας χωρίς επιβάτες αλλά με 6 πληρώματα που θα έκαναν προσγειώσεις και απογειώσεις εξοικείωσης , ώστε να μάθουν τις ιδιαιτερότητες αυτού του αεροδρομίου. Εγώ λοιπόν θα ήμουν ο άνθρωπός τους στην Ελλάδα που θα τους βοηθούσε σε όποιο πρόβλημα είχαν. Αφού λοιπόν τα πληρώματα έκαναν ό,τι έπρεπε για 4 ώρες, θέλησαν να ξεκουραστούν. Βρήκα λοιπόν ευκαιρία, πήρα ένα ταξί από το Πυθαγόρειο , και…σφαίρα για το Καρλόβασι να συναντήσω τον Αλέξη Σεβαστάκη στο γραφείο του. Όταν έφθασα, η καρδιά μου φτερούγιζε από χαρά και συστολή, που επιτέλους θα γνώριζα από κοντά τον ακριβό μου φίλο. Μπήκα μέσα. Δεν ήταν εκεί. Κάθισα απέναντι από το γραφείο του και περίμενα να έλθει. Όταν έφθασε η ώρα που έπρεπε να γυρίσω στο Πυθαγόρειο, ρώτησα τα διπλανά γραφεία, αν ξέρουν πότε θα έλθει ο κ. Σεβαστάκης. Μου είπαν, «Θα αργήσει γιατί δικάζει μια δύσκολη υπόθεση».
Άφησα , απογοητευμένος, πάνω στο γραφείο του ένα μυτιληνιό ούζο κι ένα σημείωμα που έλεγε πως δεν ήταν τυχερό να βρεθούμε κι ας έπινε τα δάκρυα της Παναγίας (το ούζο) στην υγειά μου.
Μέχρι που έφυγε από τον όχι και τόσο μάταιο τούτο κόσμο, δεν έγινε μπορετό να συναντηθούμε. Εκείνος ανήκε στη γενιά της εθνικής αντίστασης. Εγώ στη γενιά του 114 και του Ανένδοτου. Επικοινωνούσαμε όμως σαν συνομήλικοι, αφού το πνεύμα του ήταν νεανικό, λεύτερο, ανήσυχο, έτοιμο να πάρει και να δώσει, όταν το σύνηθες είναι οι άνθρωποι μιας ώριμης ηλικίας και τέτοιας πνευματικής εμβέλειας, να οχυρώνονται πίσω από μια προσωπική αντίληψη ζωής.

Λίγες μέρες πριν, σκαλίζοντας το αρχείο μου, διάβασα με συγκίνηση τα γράμματά του. Ένα από αυτά, απάντηση στην άποψή μου που του είχα στείλει για το βιβλίο του «Σφαγείο», δημοσιεύεται εδώ.. Είναι ένα γράμμα πολύ ενδιαφέρον, αφού καταθέτει τις σκέψεις του για τη ζωή και την τέχνη. Ακόμη, το γράμμα αυτό, αποπνέει σπάνιο ήθος, τη γνήσια σεμνότητα των μεγάλων προσωπικοτήτων, και ανθρώπινη τρυφερότητα.
Ζεις Αλέξη μέσα σε όλους όσους σε αγαπάμε. Τριγυρίζεις ελεύθερα στο περιβόλι της μνήμης μας. Και όσοι πιστοί, αξιοποιούμε τις παρακαταθήκες που άφησες…

Φαίδων Θεοφίλου


Καρλόβασι 22.12.88

Φίλε Φαίδωνα
Η οικειότητα της προσαγόρευσης είναι εκτίμηση στο έργο σου και μαζί το «προνόμιο» που μου δίνει η ηλικία μου. Από καιρό πολύ, νοιώθω μια θέρμη για τους νεώτερους, θέρμη που μάλλον είναι η πίστη, πως σεις έχετε ακόμα χρόνο να δουλέψετε, να προσφέρετε, να χτίσετε.
Πάλι ήρθε το «μήνυμά σου» και πάλι σκέφτομαι ότι όσο ελάχιστο νάναι ένα «έργο» (όπως το δικό μου) πάντα βρίσκει ένα πρόσφορο δέκτη. Μήνυμα, αντίδωρο. Ζεστή θωπεία στην ερημιά της αποχαυνωμένης μικρής επαρχιακής ζωής.
Και φυσικά, σ’ ευχαριστώ.
Αχ, πόσο αγνώμονες γίναμε «οι λόγιοι»! Δε σου κρύβω ότι σπάνια παίρνω κάποιο σημείωμα που να αναφέρεται σε βιβλίο μου.
Η παλιά γνωστή «κοινότητα» των ανθρώπων των Γραμμάτων, έχει χαθεί μαζί με τόσα άλλα στοιχεία της κοινωνικής μας ζωής. Ράγισε, σκόρπισε. Η επι-κοινωνία περιορίσθηκε πια σε κλειστούς κύκλους ομοειδών συμφερόντων, θυμιαμάτων και αλληλοστήριξης. Τώρα αναλογίζομαι τι άξια είναι «η συναγροίκηση», η πνευματική μάχη, η διαπλοκή των ιδεών! (Πρόσφατα ξαναχάρηκα τα φιλολογικά απομνημονεύματα του Βάρναλη)
Τι κόσμος!
Τέλος.
Για το «Σφαγείο». Η τηλοψία ξεκίνησε από το Σφαγείο αλλά δεν ήταν το αληθινό πνεύμα του Σφαγείου. Βέβαια με τα γνωστά άθλια μέτρα της τρέχουσας τηλεόρασης, ήταν μια παραγωγή που σεβόταν ορισμένα στοιχεία. Σε καμιά περίπτωση δεν θα την απέρριπτα. Αλλά τον καημό του βιβλίου, δεν μπορούσε να τον εκφράσει..
Ας είναι.
Η σκέψη σου ότι «η τέχνη πρέπει να υφαίνεται πάνω στην ιστορία μας…ώστε να είναι πιο λειτουργική…» με παρηγορεί. Αυτό πιστεύω. Τα ιστορικά δρώμενα είναι καθημερινή γνώση (είτε ως θέση είτε ως αντίθεση) του ευρύτερου λόγου. Έτσι η τέχνη έχει ανάγκη να ξεκινάει από αυτά για να μπορεί να επικοινωνήσει να «διαβαστεί».- Να ξεκινάει από τα παγκοίνως γνωστά για να απογειώνεται με τη σχετική αυτονομία της. Το αφηρημένο, η ομφαλοσκόπηση, η διύλιση, η «φθειρομανία» δεν βρίσκουν ανοιχτές τις πόρτες του συμμετόχου. Και γίνονται παιχνίδι αιωρούμενο πάνω από τα ζαλισμένα κεφάλια των ανθρώπων. Έτσι λοιπόν, τέχνη και ανάταση και γοητεία και μεταρσίωση και παρηγοριά και όνειρο και φτερούγισμα, αλλά τέχνη με στοιχεία οικεία. Η λογιοσύνη δεν υπήρξε πάντα δημιουργός. Δημιουργός ήταν η πνευματική ευθύνη. Που σημαίνει η καθημερινή προσπάθεια για συν-ομιλία με τους ανθρώπους. Όχι ομιλία (εγώ) και ακρόαση (ο άλλος) πραγμάτων ασήμαντων, ουδέτερων, μη ιστορικών, άρα άγνωστων και απλησίαστων. Πολλά είπα- Και ταπεινά; Ίσως άχρηστα – Εσύ θα με συγχωρέσεις.
Ευχές λοιπόν για υγεία και δημιουργία.


Με βαθειά εκτίμηση
Αλέξης Σεβαστάκης.